U ovom članku pišemo o livenom radijatoru koji je definisao oblik ovih grejnih tela i bio prvi tip radijatora.
Označavanje i klasifikacija tipova livenih radiatora
Člankasti radijatori su tip grejnih tela koji je sigurno najčešće instaliran u sistemima za grejanje tople vode. Međutim, nije samo klasičan sam po sebi, već ima i originalan oblik, iz kojeg su se godinama razvijali ostali tipovi radijatora. Naziv „člankasti radijator“ odaje činjenicu da se sastoji od individualnih, standardizovanih članaka koji se mogu postaviti u željenom broju.
Člankasto grejno telo koje prenosi toplotu sa tople vode na sobni vazduh preko svoje vidljive površine putem zračenja u sobu naziva se radijator. Ime proizilazi iz engleskih reči „radio / radiant“, što znači na srpskom jeziku znači „zračenje“.
Standardnim livenim radijatorima variraju dimenzije po visini i širini. Varijacija u dubini konstrukcije rezultat je broja cevi, takođe nazvane kolone – stubovi, koje su zavarene jedna iza druge za svaki članak. Obično postoji između jedne i pet cevi, u zavisnosti od proizvođača, npr. dubine između 6.5 i 22.5 centimetara.
Pregled tipičnih materijala i dizajna
Kao što je već pomenuto, struktura člankastih grejnih tela je istovetna. Pojedini elementi livenog radijatora mogu se sastojati od materijala prikazanih u nastavku:
Gusani Liveni radijatori
Grejna tela od livenog gvožđa imaju članke koji su povezani jedni s drugima u bateriju zahvaljujući spojnicamasa desnim ili levim navojem. Ovi elementi od livenog gvožđa pogodni su za sisteme grejanja koji koriste radni medijum za prenos toplote toplu vodu ili vodenu paru. Gusana liveni radijator se može danas naći uglavnom kao komponenta postojećeg sistema grejanja koji jestariji. Nemački standard DIN 4703 reguliše tehničke zahteve za ovaj tip grejnog tela.
Čelični radijatori
Čelični članksati elementi su moderniji, lakši, jeftiniji i inertniji u poređenju sa gusanim modelima. Obično dolaze u baterijama koje se sastoje od 10 članaka. One se mogu dopunjavati člancima sa pojedinačnim vezama. Elementi u ovoj čeličnoj verziji nisu pogodni za siteme grejanja sa parom. O sekcijskomradijatoru se tehnički opis takođe nalazi u Nemačkom standardu DIN 4703.
Dizajn „čelična cev“
Ovi tipovi obično su napravljeni od vertikalnih čeličnih cevi, kod kojih se na vrhu i dnu cevi zavare kolektori. Kada se postavlja ispod prozora cevi su poređane u horizontalnom poretku. Za ugradnju u prostorije u kojima je važna higijena, npr. bolnice ili domovi za penzionere, preporučuju se cevni čelični člankasti radijatori – higijenski, čije su cevi široko razmaknute, zahvaljujući kojima se radijatori lako i brzo čiste.
Specijalni oblici i materijali
Pored navedenih livenih radijatora postoje i drugi modeli kao što su sušači peškira, koji se prvenstveno koristi u kupatilu, i koji takođe spada među cevna čelična člankasta grejna tela.
Na kraju, ali ne i najmanje važni, električni uljani radijatori koji se koriste za brzo zagrevanje prostorije, takođese mogu zvati člankastim radijatorom.
Vrste priključaka i mogućnosti kontrole
U zavisnosti od načina na koji se vrši distribucija toplote (odavanje toplote) i kako je dizajniran sam sistem grejanja, postoje različiti načini za njihovo povezivanje. Postoje sledeći načini montiranja:
- jednostrano ili recipročno,
– linijsko
– stojeći ili viseći.
Proizvođači članaka takođe snabdevaju svoje proizvode sa ventilima, koji omogućavaju hidraulično podešavanje sistema radijatorskog grejanja bez dodatnih alata.
Regulacija
Kao i druge vrste, člankasti liveni radijatori se mogu regulisati pomoću termostatskog ventila. Ovaj način regulisanja temperature kontroliše brzinu protoka medijuma za prenos toplote, tako da se predefinisana zadata unutrašnja temperatura na ventilu stalno održava.
Odavanje toplote
Toplotna snaga livenog radijatora zavisi od:
-načina proizvodnje,
– veličine
– brojačlanaka od kojih je sastavljen
Istina je da struktura i oblik rebra utiče na ukupno odavanje toplote jednog grejnog tela. Dakle, optimalno prilagođavanje individualnim toplotnim potrebama zavisi od visine, širine i dubine kao i od broja članaka radijatora.
Već pomenuta toplotna energija predata zračenjem nije jedini oblik prenosa toplote. U tom pogledu, izraz radijator ne deluje kao najispravniji naziv ovih grejnih tela,zato što, naravno, prenosi toplotu i prirodnom konvekcijom na sobni vazduh. Ovaj oblik prenosa toplote u prostoriju koja se zagreva povećava se čak i kod povećanja dubine rebra, tako da može značajno nadmašiti udeo toplote predate zračenjemu odnosu od 3:1.Ovo se često pripisuje kao nedostatak livenom radijatoru, pošto se stiče utisak da je toplota predata zračenjem pruža ugodniji osećaj od toplote predate konvekcijom.
Na taj način odnos udela vrste predate toplotezračenjem i konvekcijom značajno utiče na dizajn članaka. Za upotrebu grejnog tela u tzv. niskotemperaturnim sistemima za grejanje to znači: liveni radijator mora biti dimenzionisan tako da bude velik, tako da može bez problema da isporuči potrebnu toplotnu energiju za datu prostoriju.
